İstanbul'un fethi, tarihin gördüğü en büyük ve en karmaşık askeri operasyonlardan biridir. Bu, basit bir saldırıdan veya tesadüfi bir zaferden çok, her adımı ince ince hesaplanmış, bir cerrah titizliğiyle yürütülmüş 53 günlük bir strateji dehasıdır. Fatih Sultan Mehmet, bu operasyonun başkomutanı, mimarı ve başhekimiydi. Şehri adeta hasta bir bedene benzetip, onu fethetmek için zayıf noktalarını teşhis etmiş, doğru cerrahi aletleri hazırlamış ve operasyonu sabırla, kararlılıkla ve beklenmedik hamlelerle yönetmiştir. Bu yazıda, fethin 53 günlük sürecini bir "anatomi" masasına yatıracağız. Hazırlık ve izolasyon aşamasından ilk bombardımanın şok tedavisine, Haliç'e indirilen gemilerin dahiyane bypass operasyonundan son büyük taarruzun nihai neşterine kadar, Fatih'in bu büyük fetih planının tüm detaylarını ve aşamalarını adım adım inceleyeceğiz. Bu, sadece bir kuşatmanın değil, bir dehanın zihninin de anatomisidir.
Başarılı bir operasyon, ameliyathaneye girmeden çok önce, doğru teşhis ve titiz bir hazırlıkla başlar. Fatih de fetihten önceki yaklaşık iki yıllık süreci, Konstantinopolis'i her yönden kuşatacak ve direncini kıracak adımları atmakla geçirdi. Bu dönem, operasyonun sessiz ama en kritik evresiydi.
Fatih'in ilk adımı, hastayı (Bizans'ı) dış dünyadan tamamen izole etmekti. Venedik, Ceneviz, Macaristan gibi potansiyel müttefiklerle ticari ve siyasi anlaşmalar yaparak onları etkisiz hale getirdi. En büyük hamlesi ise 1452'de Boğaz'ın en dar noktasına, Bizans'ın tüm itirazlarına rağmen Rumeli Hisarı'nı inşa ettirmek oldu. Bu hisar, Karadeniz'den Bizans'a gelebilecek her türlü yardımı kesen bir "turnike" görevi gördü. Böylece şehir, daha kuşatma başlamadan önce stratejik bir karantinaya alınmış oldu.
Teşhis belliydi: Bin yıllık surlar. Fatih, bu surları yıkmak için o güne dek görülmemiş cerrahi aletler hazırlattı. Macar asıllı usta Urban'a ve Osmanlı mühendislerine döktürdüğü devasa Şahi topları, bu operasyonun ana neşteri olacaktı. Bu topların yanı sıra, 100.000'i aşan kara ordusu ve 100'den fazla parçadan oluşan donanma, operasyon için hazırdı. 6 Nisan 1453'te ordu, şehrin kara surları boyunca konuşlanarak hastayı ameliyat masasına yatırdı.
Kuşatma, her anı planlanmış, farklı aşamalardan oluşan dinamik bir süreçti. Fatih, operasyon boyunca gelişmelere göre sürekli taktik değiştirmiş ve ordusunu bir orkestra şefi gibi yönetmiştir.
Operasyonun ilk fazı, şehri psikolojik olarak çökertmeyi ve surlarda gedikler açmayı hedefleyen yoğun bir bombardımandı. Toplar aralıksız ateşleniyor, lağımcılar surların altını kazıyordu. Bu ilk şok tedavisi, Bizans'ın direncini test etti ve surlarda ciddi hasarlar yarattı, ancak kesin bir sonuç vermedi. Bizanslılar, gece gündüz çalışarak açılan gedikleri onarıyordu.
Operasyonun en kritik komplikasyonu, Haliç'in girişini kapatan devasa zincirin aşılamamasıydı. 20 Nisan'da Papa'nın gönderdiği 4 yardım gemisinin Osmanlı donanmasını yararak Haliç'e girmesi, moralleri bozdu. İşte bu noktada Fatih'in dehası devreye girdi. Madem denizden girilemiyordu, o halde karadan girilecekti. 21-22 Nisan gecesi, 72 parça gemi, yağlı kütükler üzerinde Tophane sırtlarından çekilerek Haliç'e indirildi. Bu, tarihin en parlak bypass operasyonuydu. Artık surların en zayıf olduğu Haliç de Osmanlı donanmasının tehdidi altındaydı.
Kuşatmanın uzaması, orduda yorgunluk ve moral bozukluğu yaratmaya başlamıştı. Fatih, bir lider olarak bu durumu yönetmenin önemini biliyordu. Savaş meclisini toplayarak Zağanos Paşa gibi fetih yanlısı komutanların desteğini aldı, Çandarlı Halil Paşa gibi muhalifleri susturdu. Askerlerine ateşli bir konuşma yaparak onları manevi olarak son büyük saldırıya hazırladı. Bu, operasyonun başarısı için hayati bir psikolojik müdahaleydi.
Tüm hazırlıklar tamamdı ve hasta son darbeye hazırdı. 28 Mayıs'ı 29 Mayıs'a bağlayan gece, topyekûn taarruz başladı. Ordu, farklı kollardan (Topkapı, Edirnekapı, Haliç) eş zamanlı olarak surlara yüklendi. Bu koordineli saldırı, Bizans savunmasını parçaladı. Sabahın ilk ışıklarıyla birlikte, Ulubatlı Hasan'ın sancağı surlara dikmesiyle direniş kırıldı ve Osmanlı askerleri şehre girmeye başladı. 53 gün süren operasyon, başarıyla sonuçlanmıştı.
Özetle, İstanbul'un fethinin anatomisi, bu olayın kaba kuvvetle kazanılmış bir zafer olmadığını, aksine her detayının arkasında muazzam bir akıl, planlama ve irade olduğunu gösterir. Fatih, sorunu doğru teşhis etmiş, en modern aletleri hazırlamış, operasyon sırasında karşılaştığı her komplikasyona dahiyane çözümler üretmiş ve ekibini son ana kadar motive ederek tarihin en başarılı operasyonlarından birine imza atmıştır. Bu, onun askeri ve stratejik dehasının ölümsüz bir anıtıdır.
YUKARI ÇIK
