Her büyük başarı hikayesinin ardında disiplinli bir eğitim süreci yatar. Ancak Fatih Sultan Mehmet söz konusu olduğunda, bu süreç alışılagelmişin oldukça dışındadır. Tarihin en bilgili hükümdarlarından biri olarak kabul edilen Fatih'in eğitim hayatı, sakin bir öğrenme ortamından çok, zeki ama dizginlenemeyen bir ruh ile devrin en büyük alimleri arasındaki bir irade savaşına sahne olmuştur. Edirne Sarayı'ndaki ilk derslik günleri, hocalarını zekasıyla şaşırtan ama dik başlılığı ve ele avuca sığmaz tavırlarıyla da bezdiren bir şehzadenin portresini çizer. Onun hikayesi, ham bir dehanın nasıl sabır, otorite ve en önemlisi bir vizyonla işlenerek bir dünya liderine dönüştüğünün kanıtıdır. Fatih'in eğitim hayatı, sadece hangi dersleri aldığının değil, aynı zamanda karakterinin nasıl yoğrulduğunun ve o durdurulamaz iradesinin nasıl bir ideale yönlendirildiğinin öyküsüdür.
Sultan II. Murad'ın oğlu olarak dünyaya gelen Şehzade Mehmed, küçük yaşlardan itibaren sıra dışı bir potansiyele sahip olduğunu belli ediyordu. Ancak bu potansiyel, kontrol edilmesi zor bir enerjiyle birleşmişti. Babası, onun en iyi eğitimi alması için büyük çaba sarf ediyor, en yetkin hocaları görevlendiriyordu. Fakat genç şehzade, derslere odaklanmakta zorlanıyor, sık sık hocalarına karşı geliyor ve otoriteye meydan okuyordu. Bu durum, sadece bir çocukluk yaramazlığı değil, aynı zamanda onun ileride statükoyu kabul etmeyecek, her şeyi sorgulayacak ve kendi kurallarını koyacak olan karakterinin ilk yansımalarıydı. Bu kontrol edilemez gibi görünen deha, Sultan Murad'ı hem gururlandırıyor hem de ciddi şekilde endişelendiriyordu.
Şehzade Mehmed, yaşıtlarının çok ötesinde bir anlama ve kavrama yeteneğine sahipti. Ancak bu zeka, ona derslerin sıkıcı ve yavaş geldiği hissiyatını veriyordu. Klasik eğitim metotları, onun merakını ve enerjisini karşılamakta yetersiz kalıyordu. Kendisine sunulan bilgiyi pasifçe almak yerine, tartışmayı, sorgulamayı ve kendi sonuçlarına ulaşmayı tercih ediyordu. Bu durum, dönemin eğitim anlayışına alışkın hocaları için tam bir hayal kırıklığıydı. Onu bir kalıba sokmaya çalışan her hoca, karşısında kendi iradesi kadar güçlü bir irade buluyordu.
Oğlunun bu durumunu gören Sultan II. Murad, tahtın geleceği için kaygılanmaya başladı. Disiplin altına alınamayan bir dehanın, devlete faydadan çok zarar getirebileceğini biliyordu. Bu nedenle Mehmed'i hem zapt edebilecek hem de ona yön verebilecek bir hoca arayışına girdi. Görevlendirilen birkaç alimin başarısız olmasının ardından, Sultan Murad aradığı hocayı bulacaktı: sertliği, bilgisi ve tavizsiz karakteriyle tanınan Molla Gürani.
Her büyük dönüşümün bir kırılma anı vardır. Şehzade Mehmed'in eğitim hayatındaki kırılma anı, Molla Gürani'nin Edirne Sarayı'na gelişiyle yaşandı. Bu andan itibaren, Mehmed'in eğitimi iki temel direk üzerinde yükselecekti: Molla Gürani'nin getirdiği sarsılmaz disiplin ve Akşemseddin'in sunduğu manevi vizyon. Biri onun zihnini ve bedenini terbiye ederken, diğeri ruhunu büyük bir ideale bağlayacaktı. Bu ikili, asi bir şehzadeyi, çağının en donanımlı liderine dönüştüren formülün mimarları oldular.
Rivayete göre Sultan II. Murad, Molla Gürani'ye "Eğer dersini dinlemezse, değneğini kullanmana izin veriyorum" diyerek tam yetki vermişti. Ders sırasında yine bildiğini okuyan Mehmed, Molla Gürani'nin bu yetkiyi kullanmaktan çekinmediğini görünce hayatında ilk defa bir hocasının önünde boyun eğmek zorunda kaldı. Bu olay, sembolik bir öneme sahipti. Mehmed, bilginin ve otoritenin karşısında kendi iradesinin de bir sınırı olduğunu öğrendi. Bu andan sonra Molla Gürani'nin disiplinli eğitimi altında, Kur'an'ı kısa sürede ezberledi, Arapça ve Farsça öğrendi ve ilmin ciddiyetini kavradı. Değnek, sadece bir ceza aracı değil, aynı zamanda dizginlenemeyen bir dehanın potansiyelini ortaya çıkaran bir anahtar olmuştu.
Molla Gürani'nin Mehmed'e kazandırdığı disiplin, bir başka büyük alim olan Akşemseddin için mükemmel bir zemin hazırladı. Akşemseddin, Mehmed'in sadece hocası değil, aynı zamanda manevi rehberi ve sırdaşı oldu. Ona sadece kitaplardaki bilgiyi değil, aynı zamanda bir amacı ve bir vizyonu aşıladı. Hadis-i Şerif ile müjdelenen Konstantinopolis'in fethinin onun kaderi olabileceği fikrini, bir tohum gibi onun zihnine ve kalbine ekti. Artık Mehmed için öğrenmek, sadece bir zorunluluk değil, bu büyük ideale ulaşmak için bir araç haline gelmişti. Akşemseddin, onun enerjisini ve zekasını tek bir hedefe kilitleyen manevi bir liderdi.
Bu iki büyük hocanın rehberliğinde Fatih, inanılmaz bir entelektüel birikime ulaştı. Müfredatı, bir doğu hükümdarının çok ötesindeydi. İslami ilimlerin (Tefsir, Fıkıh, Hadis) yanı sıra; matematik, astronomi, felsefe, tarih ve coğrafya eğitimi aldı. Ana dili Türkçeye ek olarak, dönemin ilim ve diplomasi dilleri olan Arapça, Farsça, Yunanca, Latince ve Sırpçayı öğrendi. İtalyan hümanistlerden dersler alarak Batı dünyasını ve klasiklerini yakından tanıdı. Bu geniş ve çok yönlü eğitim, onu hem Doğu'nun hem de Batı'nın dinamiklerini anlayan, gerçek bir "Rönesans hükümdarı" yaptı.
Özetle, Fatih Sultan Mehmet'in "hocalarını bezdirten" bir şehzadeden, çağının en bilge hükümdarlarından birine dönüşmesi, tesadüflerin değil, bilinçli ve stratejik bir eğitim sürecinin eseridir. Bu süreçte, Molla Gürani'nin otoritesi onun ham gücünü disipline etmiş, Akşemseddin'in vizyonu ise bu güce bir ruh ve hedef kazandırmıştır. Onun eğitim hayatı, doğru mentorluğun, sarsılmaz bir disiplinin ve büyük bir idealin, en zorlu karakterleri bile nasıl birer efsaneye dönüştürebileceğinin tarihsel bir kanıtıdır.
YUKARI ÇIK
