Fatih Sultan Mehmet'in kazandığı sayısız zafer, sadece onun kişisel dehasının bir sonucu değildi. Bu zaferlerin arkasında, onun bizzat şekillendirdiği, disipline ettiği ve modernize ettiği, çağının en korkutucu ve en etkili askeri makinesi vardı. Fatih'in ordusu, farklı birimlerin birbiriyle kusursuz bir uyum içinde çalıştığı, ateş gücü ile hareket kabiliyetini birleştiren, lojistik desteği mükemmel ve moral motivasyonu yüksek, komplike bir yapıydı. Peki, bu yenilmez ordu nasıl inşa edildi? Onu diğer devletlerin ordularından ayıran temel özellikler nelerdi? Fatih, devraldığı askeri mirası nasıl bir "zafer makinesine" dönüştürdü? Bu soruların cevabı, Fatih'in liderlik anlayışında, yaptığı köklü reformlarda ve her bir birliğe biçtiği özel rolde gizlidir. Bu yazı, Fatih'in ordusunun kapısını aralayacak ve bu güçlü askeri makinenin parçalarını ve çalışma prensiplerini mercek altına alacaktır.
Fatih'in ordusu, tek tip askerlerden oluşan bir yığın değildi. Her biri farklı bir görev için özelleşmiş, farklı silahlar kullanan ve farklı taktik avantajlar sunan katmanlı bir yapıya sahipti. Bu yapı, ordunun her türlü savaş koşuluna (meydan savaşı, kuşatma, ani baskın) uyum sağlamasına olanak tanıyordu. Ordunun ana omurgasını Kapıkulu askerleri ve Tımarlı Sipahiler oluştururken, yardımcı kuvvetler ve donanma bu omurgayı destekleyerek Fatih'e stratejik bir derinlik kazandırıyordu.
Kapıkulu askerleri, doğrudan padişaha bağlı, maaşlı ve profesyonel askerlerdi. Fatih'in ordusunun bel kemiği ve modern yüzüydüler. Bu ocağın en bilinen ve en etkili birimi Yeniçerilerdi. Devşirme sistemiyle küçük yaşta alınıp sıkı bir askeri eğitimden geçen Yeniçeriler, Fatih döneminde ateşli silahları (tüfek) en etkin kullanan piyade birliği haline gelmişti. Yüksek disiplinleri ve sarsılmaz sadakatleriyle savaşın en kritik anlarında devreye girerlerdi. Fatih, Kapıkulu ocakları içinde özellikle Topçu Ocağı'na devrim niteliğinde yatırımlar yaptı. Döktürdüğü devasa toplar ve bu topları ustalıkla kullanan topçular, ordusuna çağının çok ötesinde bir ateş gücü kazandırdı. Cebeci Ocağı ise silahların imalatı ve bakımından sorumluydu.
Osmanlı ordusunun geleneksel ve en kalabalık gücü, Tımarlı Sipahilerdi. Bu sistemde devlet, belirli bir toprağın (tımar) vergi gelirlerini, savaş zamanında atıyla ve teçhizatıyla orduya katılacak bir askere (sipahi) bırakırdı. Tımarlı Sipahiler, ordunun ana süvari gücünü oluşturuyordu. Savaşta ordunun kanatlarını korur, düşmanı çevirme ve takip harekatlarını yapar, keşif görevleri üstlenirlerdi. Fatih döneminde ateşli silahların ön plana çıkmasıyla eski önemlerini bir miktar kaybetmeye başlasalar da, hala ordunun en önemli vurucu güçlerinden biriydiler. Bu sistem, devlet hazinesine yük olmadan devasa bir atlı ordu beslemenin en akılcı yoluydu.
Ordunun bu iki ana unsurunun yanı sıra, Fatih stratejik hedeflerine ulaşmak için farklı kuvvetlerden de yararlandı. Akıncılar, ordunun önünden giderek keşif yapan, düşmanı yıpratan ve ani baskınlar düzenleyen hafif süvari birlikleriydi. Azaplar, savaş sırasında en ön safta yer alan bekar Anadolu gençleridir. Yaya ve Müsellemler ise yol açma, köprü kurma gibi geri hizmet görevlerini yaparlardı. Fatih'in en büyük yatırımlarından biri de Donanma oldu. İstanbul'un fethinde kritik bir rol oynayan donanma, fetih sonrası Karadeniz ve Ege'de hakimiyet kurmak için sürekli güçlendirildi. Fatih, güçlü bir donanma olmadan bir cihan devleti olunamayacağını çok iyi biliyordu.
Fatih'in ordusunu güçlü kılan sadece bu birimlerin varlığı değil, Fatih'in bu birimleri yönetme biçimi ve orduya getirdiği yeni doktrinlerdi. O, orduyu sadece modernize etmedi, aynı zamanda zihniyetini de değiştirdi.
Fatih'in askeri doktrininin temelinde, geleneksel süvari gücü yerine ateş gücünü önceliklendirmesi yatar. Topların ve tüfeklerin savaşın kaderini belirleyeceğini öngörmesi, tam anlamıyla bir devrimdi. Otlukbeli Savaşı'nda ateşli silahlarla donatılmış merkez ordusunun, süvariye dayalı Akkoyunlu ordusunu yok etmesi, bu doktrinin ne kadar başarılı olduğunun kanıtıdır. Bu strateji, Avrupalı orduların da taktiklerini değiştirmesine neden olacak bir askeri akımın başlangıcıydı.
Fatih, ordusunda demir bir disiplin uyguladı. En ufak bir itaatsizliğe göz yummadı. Bu sayede ordunun savaşma kabiliyetini ve moralini daima en üst düzeyde tuttu. Askeri atamalarda ve terfilerde soyluluğa veya kökene değil, tamamen liyakate ve başarıya önem verdi. En önemlisi ise orduyu tamamen merkezileştirerek kendisine bağladı. Özellikle Kapıkulu askerleri üzerindeki mutlak hakimiyeti, ordunun siyasi bir güç odağı olmasını engelledi ve tamamen padişahın emirlerine odaklanmasını sağladı. Bu, Fatih'in ordusunu, kendi iradesinin çelikten bir uzantısı haline getiren en önemli reformuydu.
Özetle, Fatih'in ordusu, tesadüfen bir araya gelmiş bir kalabalık değil, her bir parçasının özel bir görevi olduğu, birbiriyle entegre çalışan sofistike bir makineydi. Bu makinenin gücü; profesyonel piyadelerin (Yeniçeriler) disiplininden, Tımarlı Sipahilerin hareket kabiliyetinden, Topçu Ocağı'nın devrimci ateş gücünden ve Donanmanın stratejik desteğinden geliyordu. Ancak bu makineye ruhunu veren asıl güç, Fatih'in ateş gücünü önceleyen askeri doktrini, liyakate dayalı sistemi ve ordu üzerindeki mutlak merkeziyetçi hakimiyetiydi.
YUKARI ÇIK
