Tarih, nadiren tek bir kişinin iradesiyle yön değiştirir. Ancak bazı liderler vardır ki attıkları adımlar, aldıkları kararlar ve kurdukları vizyonla sadece kendi milletlerinin değil, tüm dünyanın kaderini yeniden çizerler. İşte Fatih Sultan Mehmet, bu nadir liderlerin en çarpıcı örneklerinden biridir. O, sadece Osmanlı'nın yedinci padişahı değil, aynı zamanda bir çağı kapatıp yeni bir çağı başlatan, bölgesel bir gücü cihan imparatorluğuna dönüştüren ve adını tarihin altın sayfalarına silinmez bir şekilde yazdıran bir stratejist, reformist ve entelektüeldir. Hayatı, çocukluk hayallerinin peşinden giden sarsılmaz bir kararlılıkla başlayıp, bir imparatorluğun hukuki, kültürel ve askeri temellerini yeniden inşa ederek zirveye ulaşan destansı bir yolculuktur. Fatih Sultan Mehmet'in hayatına genel bir bakış, aslında bir devletin nasıl küresel bir güce dönüştüğünü ve bir liderin vizyonunun dünyayı nasıl şekillendirebildiğini anlamaktır.
Fatih Sultan Mehmet'in hayatının ilk yarısı, onu kaçınılmaz kaderine hazırlayan bir dizi olay ve eğitimle şekillendi. 30 Mart 1432'de Edirne'de doğan Şehzade Mehmed, babası Sultan II. Murad'ın titiz denetiminde, dönemin en büyük alimlerinden dersler aldı. Ancak onun yükselişi, pürüzsüz bir yolda ilerlemedi. Henüz 12 yaşındayken çıktığı ilk saltanat denemesi, ona devlet yönetiminin ne kadar çetin olduğunu ve iktidarın ne denli kırılgan olabileceğini öğretti. Bu tecrübe, onun karakterini çelikleştirdi. 1451'de kesin olarak tahta çıktığında, artık gözünü tek bir hedefe dikmişti: Peygamber tarafından müjdelenen şehir, Doğu Roma'nın bin yıllık başkenti Konstantinopolis. Bu hedef, onun için sadece bir toprak parçası kazanmak değil, aynı zamanda kendini ve devletini dünyaya kanıtlamaktı.
Fatih'in çocukluğu, onun gelecekteki başarılarının bir habercisiydi. Zekası ve dik başlılığıyla bilinen Genç Mehmed, Molla Gürani ve Akşemseddin gibi hocaların elinde bir ideale adanmış bir lidere dönüştü. Bu dönüşümün detaylarını önceki yazımızda ele almıştık. Özellikle Akşemseddin, fethin manevi gerekliliğini onun ruhuna işledi. 1444-1446 arasındaki ilk saltanatı ise başarısızlıkla sonuçlanmış gibi görünse de, aslında onun için en büyük okul oldu. Bu dönemde hem iç siyasetteki güç dengelerini hem de Haçlı ittifaklarının ne kadar tehlikeli olabileceğini ilk elden gördü. Manisa'da geçirdiği yıllar, bu tecrübeleri sindirdiği ve büyük planını yaptığı bir hazırlık evresiydi.
Tarihin en önemli dönüm noktalarından biri olan İstanbul'un Fethi, Fatih Sultan Mehmet'in adını ölümsüzleştiren olaydır. 53 gün süren ve askeri dehanın en parlak örnekleriyle dolu olan kuşatma, 29 Mayıs 1453'te zaferle sonuçlandı. Gemilerin karadan yürütülmesi gibi inanılmaz taktikler ve Şahi topları gibi teknolojik yenilikler, bu zaferin kazanılmasında kilit rol oynadı. Bu fetihle birlikte 1058 yıllık Bizans İmparatorluğu tarihe karıştı; Orta Çağ kapandı ve Yeni Çağ başladı. Fatih, bu zaferle sadece bir şehri değil, aynı zamanda "Kayzer-i Rum" (Roma İmparatoru) unvanını da alarak devletinin statüsünü evrensel bir imparatorluk seviyesine taşıdı.
Fatih'in dehası, İstanbul'un fethinden sonra duraksamadı; aksine, asıl büyük vizyonu o zaman ortaya çıktı. Onun hedefi, fethettiği bu merkezi, üç kıtaya yayılacak bir cihan imparatorluğunun kalbi yapmaktı. Saltanatının geri kalanını, bu imparatorluğu hem askeri hem de idari olarak inşa etmeye adadı. Bir yandan kılıcıyla yeni sınırlar çizerken, diğer yandan kalemiyle devletin anayasasını ve kurumlarını oluşturdu. Onun mirası, sadece kazanılan savaşlar değil, kurulan kalıcı düzendir.
Fetihten sonra Fatih, Balkanlar'daki Osmanlı hakimiyetini pekiştirmek için Sırbistan, Mora, Eflak, Bosna ve Arnavutluk'u tamamen ilhak etti. Doğuda, Anadolu Türk birliğini tehdit eden Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'ı 1473'teki Otlukbeli Savaşı'nda ezici bir yenilgiye uğratarak doğu sınırlarını güvence altına aldı. Karadeniz'i bir "Türk Gölü" haline getirme projesi kapsamında Trabzon Rum İmparatorluğu'na son verdi ve Kırım Hanlığı'nı Osmanlı'ya bağladı. Bu seferler, Osmanlı'yı dönemin tartışmasız süper gücü haline getirdi.
Fatih'in askeri başarıları kadar önemli olan diğer yönü, bir devlet kurucusu olmasıdır. Ünlü Kanunname-i Âli Osman ile devlet yönetimini, protokolü ve hukuku yazılı, kurumsal bir temele oturttu. İstanbul'u yeniden imar ederek Sahn-ı Seman Medreseleri gibi dönemin en ileri eğitim kurumlarını kurdu. Bilim insanlarını ve sanatkârları himaye ederek İstanbul'u bir kültür ve bilim merkezine dönüştürdü. Farklı dinlere tanıdığı özerklik (Millet Sistemi), çok uluslu bir imparatorluğu yönetme sanatının en parlak örneğiydi.
Fatih Sultan Mehmet, 1481'de hayata gözlerini yumduğunda, arkasında her anlamda "yeni" bir dünya bırakmıştı. Onun mirası; merkezi ve güçlü bir imparatorluk yapısı, kurumsallaşmış bir hukuk sistemi, bilime ve sanata değer veren bir medeniyet anlayışı ve Doğu ile Batı arasında köprü kuran kozmopolit bir başkentti. O, sadece toprakları değil, aynı zamanda zihinleri de fetheden bir liderdi. Bu yüzden Fatih, "Tarihin Akışını Değiştiren Padişah" unvanını sonuna kadar hak etmektedir.
Özetle, Fatih Sultan Mehmet'in hayatı, bir vizyonun nasıl gerçeğe dönüştürülebileceğinin en somut öyküsüdür. Gençliğinde edindiği bilgi ve idealleri, 21 yaşında gerçekleştirdiği çağ açan bir fetihle taçlandırmış; ardından gelen 30 yılda ise bu fethi kalıcı bir imparatorluk yapısıyla ve medeniyet hamlesiyle tamamlamıştır. Onun hikayesi, askeri dehanın, devlet aklıyla ve kültürel derinlikle birleştiğinde ortaya nasıl kalıcı ve dönüştürücü bir güç çıktığının kanıtıdır.
YUKARI ÇIK
