Tarih boyunca pek çok büyük komutan savaşlar kazanmış, ülkeler fethetmiştir. Ancak çok azı, savaş sanatının kurallarını yeni baştan yazacak kadar ileri bir vizyona ve dehaya sahip olmuştur. Fatih Sultan Mehmet, işte bu nadir komutanlardan biridir. O, sadece ordusunun başında kılıç sallayan bir padişah değil, aynı zamanda bir mühendis, bir lojistik uzmanı, bir psikolog ve satranç tahtasındaki her bir taşı ustalıkla hareket ettiren bir strateji dehasıydı. "Topların Efendisi" olarak anılmasını sağlayan teknolojiye olan hakimiyeti ve "Stratejinin Ustası" dedirten akıl almaz planları, onu çağdaşlarından fersah fersah ayırmıştır. Peki, Fatih'in bu ezici askeri üstünlüğünün ardında yatan sırlar nelerdi? Onu yenilmez kılan, sadece ordusunun kalabalık olması mıydı, yoksa zaferlerini ilmek ilmek işleyen çok daha derin bir askeri aklın varlığı mı? Bu yazı, Fatih'in askeri dehasının şifrelerini çözmeye ve o büyük zaferlerin ardındaki sır perdesini aralamaya odaklanacak.
Fatih Sultan Mehmet'i diğer büyük komutanlardan ayıran şey, savaşı tek bir boyutta değil, tüm boyutlarıyla ele almasıydı. Onun için savaş, sadece iki ordunun çarpışmasından ibaret değildi. Zafer; teknolojik üstünlük, kusursuz bir planlama, sağlam bir lojistik altyapı ve düşmanın zihnini hedef alan psikolojik hamlelerin bir bütünüydü. Bu unsurların her birini bir orkestra şefi gibi yönetme becerisi, onun askeri dehasının temelini oluşturur. O, savaşın kurallarını takip etmek yerine, kuralları bizzat kendisi koymuştur.
Fatih'in askeri dehasının en somut sırrı, teknolojiye olan inancı ve bu alandaki devrimci adımlarıdır. O, çağının ötesinde bir vizyonla ateşli silahların ve özellikle topçuluğun geleceğin savaşlarında belirleyici olacağını görmüştür. İstanbul'un fethi için döktürdüğü, "Şahi" adı verilen devasa toplar, bu vizyonun ürünüdür. Bu toplar, o güne dek "aşılamaz" denilen en kalın surları bile parçalayabilecek güce sahipti. Fatih, topçuluğu sadece bir kuşatma aracı olarak görmemiş, aynı zamanda Otlukbeli gibi meydan savaşlarında da kullanarak ordusuna ezici bir ateş gücü üstünlüğü sağlamıştır. Bu, onu "Topların Efendisi" yapan en önemli özelliğidir.
Büyük komutanlar bilir ki, ordular mideleri üzerinde yürür. Fatih, lojistiğin, yani bir ordunun sevk ve idaresinin, en az savaş taktikleri kadar hayati olduğunu kavramış bir liderdi. Yüz binlerce askerden oluşan devasa bir orduyu aylarca beslemek, silah ve mühimmatını eksiksiz şekilde cepheye ulaştırmak, inanılmaz bir planlama yeteneği gerektirir. Fatih, seferden önce ordunun geçeceği yolları tespit ettirir, köprüleri tamir ettirir, menzil noktalarında erzak depoları kurdururdu. Edirne'de dökülen devasa topların yüzlerce öküz ve askerle İstanbul önlerine getirilmesi bile tek başına bir lojistik destanıdır. Bu görünmez sanat, Fatih'in zaferlerinin arkasındaki en sağlam sütunlardan biriydi.
Fatih, düşmanın sadece kalesini değil, aklını ve moralini de hedef alırdı. Onun için savaş, düşmanın direncini en aza indirmekle başlardı. Rumeli Hisarı'nı, Bizans'ın gözü önünde ve rekor bir sürede inşa ettirmesi, askeri bir hamleden çok, "geliyorum ve beni durduramazsınız" diyen bir psikolojik mesajdı. Savaş öncesi düşmana daima teslim olma şansı tanıması, teslim olanlara adaletle davranması ama direnenleri şiddetle ezmesi, onun bu alandaki ustalığını gösterir. Gemilerin karadan yürütülmesi gibi hamleler, düşmanın savaş azmini ve mantığını felce uğratan dâhiyane psikolojik operasyonlardı.
Fatih'in teorideki dehası, pratikle, yani savaş meydanlarındaki uygulamalarıyla anlam kazanır. Onun kariyeri, bu sırların sahaya nasıl yansıdığını gösteren unutulmaz zaferlerle doludur. Her bir zafer, onun askeri aklının farklı bir yönünü ortaya koyar.
İstanbul'un fethi, Fatih'in askeri dehasının adeta bir vitrinidir. Bu kuşatmada yukarıda sayılan tüm unsurları bir arada kullanmıştır. Devasa toplarla teknolojik üstünlük kurmuş, yüz binlerce askerin lojistiğini kusursuz yönetmiş, Rumeli Hisarı ve karadan yürütülen donanma ile psikolojik savaşı zirveye taşımıştır. Surlarda açılan gediklere sürekli taarruz ederek düşmanı yorması ve dinlenmesine izin vermemesi, son büyük taarruz için en doğru anı beklemesi ve farklı noktalardan eş zamanlı saldırılarla düşmanın savunma hattını çökertmesi, onun "Stratejinin Ustası" olduğunu kanıtlayan hamlelerdir.
Fatih'in dehası sadece kuşatma savaşlarıyla sınırlı değildi. 1473'teki Otlukbeli Savaşı, onun meydan savaşlarındaki ustalığının bir kanıtıdır. Karşısında, Doğu'nun en güçlü hükümdarlarından Akkoyunlu Uzun Hasan'ın geleneksel süvari gücüne dayalı ordusu vardı. Fatih ise ordusunu tamamen farklı bir taktikle konumlandırdı. Merkezde, birbirine zincirlerle bağlı arabaların arkasına mevzilenmiş, ateşli silahlarla donatılmış Yeniçerileri ve topçuları yerleştirdi. Sağ ve sol kanatlardaki süvarilerle düşmanı oyalayıp merkeze çektikten sonra, bir anda ortaya çıkan top ve tüfek ateşiyle Akkoyunlu ordusunu imha etti. Bu taktik, ateş gücünün süvari gücüne karşı zaferini ilan eden, tarihin en önemli askeri derslerinden biriydi.
Özetle, Fatih Sultan Mehmet'in askeri dehasının sırları, tek bir özelliğe indirgenemeyecek kadar karmaşık ve çok yönlüdür. O, teknolojiye hükmeden bir yenilikçi, en ince detayı hesaplayan bir planlamacı, ordusunu kusursuzca hareket ettiren bir lojistik uzmanı ve düşmanının zihnine sızan bir psikologdu. "Topların Efendisi" ve "Stratejinin Ustası" unvanları, onun kılıç kadar akılla, güç kadar zekayla savaşan ve bu sayede savaş sanatının kurallarını yeniden yazan devrimci bir komutan olduğunun ebedi bir ifadesidir.
YUKARI ÇIK
